Ik fiets door de stad en twijfel. Openen met een nieuw stuk of niet? In de documentaire 'Comedian', waarin Jerry Seinfeld wordt gevolgd tijdens het maken van een nieuwe show, zit een scene waarin hij ontevreden van het podium stapt. Een collega vraagt wat er aan de hand is. Seinfeld zegt dat hij opende met nieuw materiaal waarvan hij zeker wist dat 'it would kill'. Maar het was tegengevallen. Daar had hij vervolgens de rest van de show last van gehad.
'Oldest mistake in the book', zegt zijn collega lachend. 'Je hebt iets nieuws geschreven, je bent er zo blij mee, je kan niet wachten want je weet zeker dat dit heel goed werkt en zelfs een deur opent naar nog veel meer nieuw materiaal. And then it bums.'
Seinfeld lacht als een boer met een mestoverschot.
Het blijft een ongrijpbare formule. Hoe werkt een grap eigenlijk? Je bedenkt iets en weet meteen zeker 'dit is iets'! Maar wat? Dus je gaat eraan werken. Schrijven. Je geeft het context, bouwt er een verhaal omheen of je draait het juist om, misschien verzin je er een typetje bij. Je haalt alles uit de kast om de grap 'vlees' te geven. En na een paar dagen sleutelen en schaven weet je zeker. 'Dit gaat werken'.
Vol verwachting ga je naar de comedy club. Je kan het al horen. De schaterlach van het publiek. De met bewondering en jaloezie doorspekte complimenten van je collega's. Als je je goed concentreert kun je zelfs de juichende recensies al lezen.
De praktijk blijkt vaak wat stroever. De keren dat een nieuw stukje meteen volledig goed valt zijn net zo zeldzaam als de keren dat je gepoept hebt en je blijkt niet te hoeven afvegen.
De rest van de tijd is het een kliederboel en heb je er toch meer werk mee dan je had verwacht.
Dat maakt het vak zo eng maar ook zo mooi. Zo puur, zo rauw. Ik geniet ook elke keer weer wanneer ik collega's, wiens materiaal ik vaak door en door ken, iets nieuws zie proberen. Het trefzekere ritme verdwijnt. Je hoort dat er nog geen idee is waar dit precies naar toe gaat. Als cabaretier repeteer je feitelijk voor betalend publiek als je nieuw materiaal uitprobeert.
En nu zit ik met dit dilemma op de fiets. Openen met iets nieuws of niet? Want ik weet zeker, 'dit gaat werken.'